Stankell Baixo Iguaçu : kantadoù a familhoù en argoll

Enklasket ‘zo bet gant Splann ! diwar dokumantoù, atersadennoù ha pennadoù bet skrivet gant kazetennerien lec’hel.

Lâret a ra an UNESCO bezañ « ankeniet bras » : en argrec’h da lammoù-dour Iguaçu zo trubuilhoù gant stankell iskevredad Iberdrola hag ar skog anezhañ war an endro ha buhez an dud. Skarzhet zo kantadoù anezhe eus o douaroù. Betek ar gouarnamant e vez hegaset gant doareoù ar c’honsortium da-geñver ar familhoù.

Bet eo Splann! oc’h enklask war ar fedoù-mañ, diwar an dielloù, kaozeadennoù ha labourioù graet gant kazetennoù war blas.

• “Raktres aroueziu” ar stroll Iberdrola. Uzin dourdredan Baixo Iguaçu, Stad Paraná, Brazil, en argrec’h da lammoù-dour Iguaçu.
• Hirder ar stankell : 516 m. Bec’hiad : 350,2 MW (energiezh evit 1 milion a dud). Tachenn bet beuzet : 13,5 km2. En pleustr abaoe 2019.
• Perzh Iberdrola : sevel an uzin ha merañ gant ar C’honsortium Geração Céu Azul, dalc’het gant Neoenergia (iskevredad berdrola ivez) ha 30% gant Copel.

Emañ an uzin en argrec’h da lammoù-dour Iguaçu, ha 500 m eus Park Broadel Iguaçu, klaset e glad bedel an UNESCO. Hervez an UNESCO, hag a-enep d’ar pezh a oa bet goûlet ne oa ket bet degaset studi ebet war ar skogoù gant an uzin a-raok na vefe bet savet ha lakaet en implij.

Dre se he deus goûlet an UNESCO gant Stad Vrazil degas dezhi ur studi war ar skogoù, peurgetket war an diverañ dour. Koulz lakaet : fin 2022.

Re nebeut eo bet kemeret ar skogoù war an endro e kont gant ar c’honsortium, hervez ur studi skolveurel savet e 2016. Ha mankoù ‘zo ivez er mod da lakaat an digolloù d’an dud diwar-dro e plas.

Etre 2010 ha 2015 en doa bet ar c’honsortium da dalañ ouzh meur a skoilh digant ar justis : goûlet zo e vefe arsavet an aotre diwar-benn an endro, ha nullet e oa bet e-pad ur c’houlzad gant ar justis kevreadel abalamour ma oa bet bihanaet ar skogoù a c’helle bezañ. Evit a sell an aotre d’en em staliañ e oa bet arsavet e-pad ouzhpenn ur bloavezh gant al lez-varn kevreadel, diwar abegoù a sell ouzh an endro, ar pezh en deus graet paouez gant al labourioù e-keit-se.

Un 359 a familhoù a vefe skoget gant ar stankell, hervez an danevell war ar skogoù war an endro embannet e 2008. Met kentoc’h e vefe kaoz eus 1.025 a familhoù, hervez ar MAB, Luskad an dud tapet gant ar stankelloù. Eus e du emañ ar c’hargad war ar fontoù e gouarnamant ar Paraná o komz eus 623 a familhoù o c’houlenn bezañ digollet. Da goulz an digoradur ofisiel e 2019 e oa ur c’hant familh en ur stad distabil c’hoazh, a ziklêrie ar MAB.

Gant ar MAB zo roet da c’hoût eus istorioù familhoù bet skarzhet, hep bezañ digollet c’hoazh, e 2016 ha 2018. E 2014 e oa annezidi o tisplegañ d’ur c’hazetenner e oant en em gavet gant tud deut gant aktoù da dapout an douaroù, hep rakkemenn ebet hag o lâret dezhe e oant da lemel o loened diwar an dachenn, dindan boan da gaout telloù-kastiz da baeañ.

Kaoz zo gant annezidi zo eus degouezhioù ma oa bet savet muzulioù war o zachenn ha skarzhet tud hep « emglev reizh ebet en a-raok », kollet chatal, hag ur c’holl war o froduiñ.

Staliet e oa bet ar chanter e 2013 e-keit na oa ket bet renket an traoù evit unnek familh hag a oa o chom war an dachenn e-lec’h ma oa al labourioù da vezañ. « Noz ha deiz e vez an dud o c’houzañv gant trouz an tarzhadennoù hag ar mekanikoù », hervez komzoù ur plac’h diwar-dro, degaset gant ar gazetenn Outras Palavras e 2014.

An tabutoù diwar-benn an digolloù a oa war ar stern c’hoazh pa oa krog gant al labourioù. Hervez tud zo diwar-dro ne vefe ket a ginnigoù fetis gant ar c’honsortium ha nullet e vefe gantañ e berzh en emvodoù zo da gaout un emglev, betek ma vefe hegaset ar gouarnamant rannvroel ivez.

Hervez ar greizenn war ar fontoù hag an aozañ kêrioù evit difenn foran ar Paraná, e miz C’hevrer 2020, diwar tost da 300 familh paket fall, 44 anezhe ne vefent ket bet digollet c’hoazh.

Hervez ministrerezh foran stad ar Paraná, e 2017 ne oa ket lakaet ar fed e c’hellfe an dud en em adstaliañ o-unan en ur vezañ sikouret, er steuñv da « adkempenn » ar boblañs. Koulskoude e oa ar galloud da vezañ adlojet war ar maez a-stroll unan eus an traoù ret er steuñv diazez diwar-benn an endro.

Re izel e vefe bet lakaet ar priz gant ar c’honsortium da adprenañ an douaroù da gentañ ; betek 30% nebeutoc’h evit o zalvoudegezh wir, hervez ar MAB, en ur venegiñ sekretouriezh rannvroel al labour-douar, ha da embann na oa ket bet dalc’het kont eus c’hwezadur ar prizioù abaoe 2013. Kement all a oa lâret gant ar ministrerezh foran e 2016. Re difonn e vez klasket ha kinniget tachennoù d’ar familhoù gant ar c’honsortium evit adlojañ an dud a-stroll, daoust ma oa ur redi. Hervez an dud bet paket zo amañ eus un dorridigezh da wirioù an dud.

Abaoe 2013 zo bet kalz a vanifestadegoù annezidi, evel derc’hel ar chanter, pe sez Neoenergia. D’an 31 a viz Here 2014 e oa bet dalc’het ur vanifestadeg etrevroadel e Bilbao ( Euskadi) ma oa bet ul « lez-varn war ar straedoù » o varn « torridigezh gwirioù an dud », tamallet da Iberdrola, perc’henn war Neoenergia.

Diwar c’houlenn ar c’honsortium he devoa ur varnerez difennet ouzh ar MAB aloubiñ ar chanter (un dell-gastiz a 100.000 reais, lamet un toullad devezhioù diwezhatoc’h. Gant tud ar MAB zo disklêriet e vefe lakaet ar pennoù bras anezhañ da dorfedourien da-geñver manifestadegoù, se o kas da vac’hañ tud. E 2016 e kont ar MAB penaos e vefe bet tennet bombennoù daeraouiñ ha bolotennoù kaoutchouk gant polis an arme war manifesterien a oa o terc’hel ur chanter. Meur a hini a vefe bet gloazet, re all arestet.