Peseurt plas evit an natur gouez e Breizh ?

Difenn ar fed ma vefe eus un natur gouez ha laoskel an traoù da vont : hir eo bet an hent evit ma vefe asantet gant tud a ra war-dro an natur, kevredigezhioù zo hag enklaskerien n’eo ket ur rediñ « merañ » ouzh an natur.

Eus an doare-se d’ober e vez graet ar « rewilding », pe an adgoueziñ. Ur mennozh bet degaset eus ar Stadoù Unanet a grog da vezañ war ar c’hiz e Frañs hag e Breizh. Gant div gevredigezh, ar gevredigezh da wareziñ al loened gouez (Aspas e galleg) ha Wild Bretagne, eo bet prenet douaroù evit ma vefe laosket an natur da vont, hep ma vefe tud oc’h ober war-dro.

Difennet eo pesketañ pe chaseal, n’eo ket posubl troc’hañ gwezh ha ne vez ket tennet ar c’hoad marv. Laosket e vez « ar vevliesseurted da zont en-dro », eme kenurzhierezh an emdroadur frank. An hentoù bale hepken a vez kempennet.

26 devezh-arat e bord al Leger, e Ploubêr (22) zo d’an Aspas, kevredigezh krouet e 1980 a zo dreist holl e Droma. Eus he zu, Wild Bretagne, ur gevredigezh bihan eus Breizh krouet e 2020, he deus prenet 18.000 m² e Ploueg-Pontrev. « C’hoant hon eus ober traoù evit ma vefe posubl kaout un dazont disheñvel en ur reiñ plas d’an natur gouez e Breizh », eme unan eus an dud o deus krouet anezhi, Alexandre Patureau.

A-drugarez d’an takadoù-se e vez moaien d’al loened adkavout un doare trankil da vevañ. Da skouer, gant ar c’hoad marv e vez degemeret 50 % eus ar vevliesseurted er c’hoadoù. Hag ar gwezh a zo ouzhpenn 100 vloaz a zo kalz pinvidikoc’h evit an natur.

« Nebeut-tre a c’hoadoù hon eus e Breizh », eme Louis Morel, kelenner-enklasker e skol-veur labour-douar Roazhon-Anjev. Setu ar pezh a vez gwelet ivez war ar gartenn bet graet gant Unvaniezh etrevroadel evit gwareziñ an natur (sellet a-us).

Gant Lois Morel e vez graet ur galv evit ma vefe roet muioc’h a blas d’ar c’hoadoù ha d’an natur, dreist-holl e parkeier kozh goulo e-lec’h ma zo kroget da greskiñ koad. « A-drugarez d’an adgoueziñ e c’hall loened gouez zo dont en-dro », emezañ. Da skouer an dourgi, ar bleiz pe an avank. Buan-tre e vezont gwelet e lec’hioù didud (Raviver les braises du vivant, Baptiste Morizot, pdf).

Gant Wild Bretagne eo bet lañset ur prantad sevel arc’hant evit prenañ ur c’hoad 80 000 m² anezhañ e Breizh, « gant un doare hollek ». Ar pal eo e vefe d’an holl dud o deus arc’hantaouet ar c’hoad-se. « E Ploueg-Pontrev ne oa ket laouen an holl gant hon raktres. Gwelet hon eus e oa treuz komprenet ur bern traoù p’az omp bet o welet an dud. »

Chom a ra ankeniet tud zo gant an adgweziñ : daoust hag-eñ e vo muioc’h a moc’h-gouez pe bleiz abalamour d’an takadoù-se ?

Padal, evit enklaskerien pe kevredigezhioù zo, evel sokiologourez Benedikte Zitouni pe ar strollad Reprise de terre an doare-se d’ober a zo tost d’ur seurt « trevadenniñ » pe un doare da vezañ « mestr eus an douaroù » rak ne vez ket lakaet a-walc’h er jeu an dud o chom tro-dro.

Hervez Konfederasion ar beizanted ne vez ket roet plas a-walc’h da obererezhioù labour-douar, dreist-holl d’ar bastorelezh. « Emañ o klask al labour-douar peizant ur c’hempouez war an dachenn e-tre ar beizanted, an natur hag an traoù all. Gwelloc’h eo deomp evit lakaat pep hini eus e du », eme ar sindikad.

Evit Loïs Morel, n’eo ket ar pal dispartiañ an natur hag an dud, ar c’hontrol memes. « N’eo ket ur mennozh mat kaout parkeier bras abominapl eus un tu ha traoniennoù gouez eus an tu all. » Ha pa zeu en-dro takadoù gwarezet evit an natur gouez eo dav kenderc’hel da « stourm evit ma vefe eus ul labour-douar a gemer muioc’h e kont ar pezh a zo bev ». Gantañ e vez soutenet an takadoù gouez da vat, met ivez mennozhioù evel Peizanted natur, un rouedad peizanted a glask degas buhez gouez war o zachennoù labour-douar.