« Demat deoc’h-holl. O klask ma gerioù emaon, o klask diskoulmoù ivez, met ne gavan ket anezho. Neuze em eus graet ma soñj mont d’an tu all. Trugarez dit Marc. […] Skuizh-divi on, dismantret eo ma spered. Sikour din. »

D’an 2 a viz C’hwevrer 2024 edo, da 3 e 32 rik goude merenn, p’en doa postet Patrice* ar gemennadenn-mañ e strollad WhatsApp ar sindikad SUD Solidaires Concentrix, hag a zo e Etrelles e-kichen Gwitreg, e-lec’h ma labour evel kuzulier dre bellgomz. O paouez lonkañ louzoù emañ evit en em lazhañ war ar parklec’h e-kichen an embregerezh.

Dileuriad sindikad SUD er greizenn c’hervel eo hennezh. Marc, Marc Le Coënt e anv, eo rener lec’h Gwitreg, ennañ 500 den gopret, isembregerezh ur gompagnunezh liesvroad feuriet en Nasdaq, gant ur c’hengreadur a 2,42 miliard a euroioù en eil trimiziad 2025.

Teal a ra an holl amañ, hag ober gant anv bihan pep hini. Koulskoude ez eus darempredoù sokial « fall » hervez ensellerezh al labour a-dreñv al liammoù a nested. « Un dalc’h » en embregerezh hervez ar pezh en deus skrivet en ul lizher kaset da rener al lec’h e miz Ebrel 2025 ha lennet gant Splann !.

Koulskoude ez eus merkoù resis evit muzuliañ ar gouzañv el labour, pe vefe yec’hed-spered pe yec’hed korf : an « turn-over » (adnevesaat ar skipailh) hag ar feur ezvezañ el labour. War al lec’h Concentrix e Gwitreg e sav ar feur-se da 19 %, gant 38 den gopret diwar 494 ehanet abaoe ouzhpenn ur miz. Gallout a reer keñveriañ gant embregerezhioù all e Frañs : e 2019, er-maez eus mare ar C’hovid, e save ar feur da 4,78% hervez ur studiadenn kaset da benn gant an IFOP evit strollad an asurañsoù DiotSiaci.

Evit ar pezh a sell ouzh an « turn-over », da lavaret an niver a dud hag az a kuit eus an embregerezh, e oa aet da 20 % e trimiziad kentañ ar bloavezh 2025 hervez sifroù ar renerezh kinniget er poellgor sokial hag ekonomikel (CSE).

En ul lizher kaset d’ar 4 a viz Ebrel 2025 en doa enseller al labour degaset da soñj da vMarc Le Coënt eo « dav derc’hel bemdez darempredoù mat gant dileuridi ar c’hoskor », hag eo dav « deskiñ peseurt mod diskoulmañ an diemglevioù ».

Kadarnaet e vez gant an CFDT ez eus disfiz ouzh ar sindikadoù : « Ar rener ne gomz ket gant ar c’hopridi, se zo kaoz e sav cheu gant an ensavioù ».

« En e vleud » e oa Patrice pa oa erruet e 2011 en embregerezh hag a ver pellgomzadennoù Enedis, ar Maaf, Fortuneo, Stellantis peotramant Doctolib.

Tost da 50 vloaz edo hennezh d’ar mare-se. Soñj en deus « e oa un aergelc’h eus ar c’hentañ ». Diouzhtu eo izeloc’h ha tristoc’h e vouezh : « Paseet mat an traoù betek ma vijen dileuriad eus ar c’hoskor. Aet eo an traoù war washaat abalamour d’am roll a zileuriad.»

Daou c’hoprad, Agnès hag Arthur, o deus ambrouget anezhañ en emvod gant Splann ! evit reiñ souten dezhañ ha testeniñ ivez diwar-benn o labour en embregerezh Webhelp, deuet da vezañ Concentrix e 2014. Heñvel eo o hent ouzh hini Patrice : plijet int bet gant o labour kuzulierien dre bellgomz betek mont war ar renk evit SUD en dilennadegoù micherel. Abaoe ez eus bet lakaet gwask warno ha derc’hel a reont a-drugarez d’al louzoù enep-diwask.

Abalamour d’an anken e komz buan-tre Agnès pa laka ar gaoz war ar pezh he deus bevet. Mezhekaet eo bet, lakaet zo bet gwask warni, harelleraet -enklaskoù zo bet graet-, nac’het eo bet dezhi mont d’ar privezhioù…

Un nebeud mizioù goude an dilennadegoù micherel eo bet skarzhet eus he labour evit «ur fazi pounner», e Miz Gouere 2024. N’eo ket a-du gant an diviz-se ha neuze he deus kaset an implijer dirak ar justis. Eus e du eo ehanet Arthur.

« Kreñv-tre e c’hell bezañ ar mod da voustrañ ar sindikadoù, eme ar sosiologour Rémy Ponger, savet gantañ al levr «Se tenir debout, un siècle de luttes contre les souffrances au travail » (embannet gant La Dispute, 2025). Nac’het e vez doujañ d’o endalc’hioù gant implijerien zo […]. Skoilhet e vezont kentoc’h hag ouzhpenn-se e vezont gwasket war ar pemdez dre souch. Ne vez ket gwelet, ne vez ket graet trouz : abafet e vez an dileuridi, lakaet gwask warno. »

Evel Agnès en deus kaset Patrice an embregerezh dirak ar justis. Aet e oa war wasaat an darempredoù gant ar renerezh e miz Ebrel 2022 da vare ar prantad kevraouiñ ret ar bloaz (NAO). Un emgav pouezus etre ar sindikadoù hag ar renerezh eo evit kaozeal eus buhez an embregerezh : ar goproù hag ar poentoù diaes ivez. Hag ar bloavezh-se e oa un dalc’h gant ar preti boutin da embregerezhioù ar c’hornad (RIE).

Ne felle ket d’an implijer emezelañ da breti boutin an takad-embregerezhioù rak d’e soñj ez eus nebeutoc’h a c’hopridi o tebriñ eno abalamour da gresk al labour a-bell. Nav emvod a oa bet dija hag emglev ebet na oa bet kavet war ar poent-se. «Derc’hent an devezh sinañ en doa pellgomzet rener Bro-Frañs ar c’hoskor din goude an devezh labour. Goulennet en deus ganin : «Petra a c’hellfen kinnig deoc’h evit lakaat ac’hanoc’h da sinañ ?» », eme b/Patrice, diaes dezhañ kaozeal ablam’ d’ar from. Kinnig a ra din neuze un arc’hopr rannañ ar gounit (PPM, prim Macron a vez graet dioutañ) evit an holl c’hopridi.» Nac’het e oa bet gant Patrice.

Antronoz e oa bet kengalvet gant ar rener lec’hel e Breizh, Marc Le Coënt, pep sindikad an eil war-lerc’h egile, kuit da vodañ an holl e-pad un emvod. N’eo ket difennet ober an dra-se met digustum e vez an doare-se d’ober en embregerezh. Graet e oa bet da vare kleñved-bed ar C’hovid nemetken.

Sinet e vez ar c’hinnig-se gant ar CFE-CGC, sindikad ar sternerien, hag ar CFTC. Met n’eo ket trawalc’h evit kadarnaat an destenn-mañ. Ma vefe sinet gant SUD ne vefe ket dav d’ar renerezh kemer ali sindikad pennañ an embregerezh, ar CFDT.

Derc’hel penn a ra Patrice, dileuriad SUD, ouzh ar rener. « Savet eo Marc Le Coënt, skoet gant e veilh-dorn war an daol en ur lavaret din : « Te an hini zo e penn an traoù, dit-te da zivizout», en deus soñj an dileuriad, merket c’hoazh gant an afer-mañ. « Sinet em eus abalamour ma oa bet lakaet gwask warnon. Keuz ‘meus bet da c’houde ha keuz ‘meus c’hoazh.» Ha gant Agnès vez ouzhpennet : «Betek gouelañ.»

Aet eo Splann! e darempred gant renerezh Concentrix meur a wech met n’en deus respontet na d’hor posteloù na d’hor pellgomzadennoù.

Daou viz goude-se e c’hoarvez ar memes tra adarre met ar wech-mañ talc’h mat Patrice. « Adalek ar poent-se e veze desteriet tout ar pezh a veze lavaret ganin en emvodoù, tout ar pezh a veze graet ganin a oa un digarez evit bezañ gwasket », emezañ. Ober a ra anv eus goapadennoù en e geñver.

D’an 2 a viz C’hwevrer 2024 e oa fall an traoù gantañ : « Ne oan ket mat. Fellout a rae din kaozeal gant Cynthia, an hini oa e penn ar c’hoskor, a-raok klask en em lazhañ. Abaoe pell e soñjen en dra-se. Lavaret ‘meus dezhi « N’eo ket mat ar jeu ganin. » Met n’he deus kinniget emvod ebet din. »

Ehanet eo bet Patrice. Kemeret e blas dileuriad gant Arthur. Lakaet zo bet gwask warnañ ivez, mezhekaet… Un esae emlazh kentañ en doa graet e miz Ebrel 2024, daou viz goude hini Patrice.

Sachet e vez evezh renerezh Bro-Fañs gant ar CFDT war ar riskloù psikosokial e Gwitreg, ha da gentañ penn war stad yec’hed Arthur. Respontet e oa bet dre bostel gant al leuriad sokial e veze meret mat an traoù gant an Aotroù Le Coënt, « ha fiziañs hon eus ennañ evit merañ an arvezioù-se gant barregezhioù ha difrae. »

Dibunet e vez gant Arthur an holl skoilhoù bet gouzañvet gantañ. Diskouez a ra deomp an teuliadoù an eil goude egile, gant prouennoù daspugnet : diaesamantoù da reiñ lañs d’an enklask-ret goude taol-arnod emlazh Patrice, vakañsoù lakaet dezhañ dre ret e miz Here, difennet d’ar c’hopridi kemer ehanoù kenetrezo (o lakaat anezho d’en em santout o unan)…

Ar c’hreizennoù gervel he deus studiet Maëlizig Bigi, sosiologourez anezhi er Skol vroadel an arzoù hag ar micherioù (Cnam) : «Merañ an ehanoù a ranker ober[…]. Rouez eo ar postoù-labour ma ne c’heller ket mont d’ar privezioù pa garer. Ispisial eo ar mod-se da dapout krog war an dud hag ar c’horfoù. Ar c’hoñdisionoù labour-se a laka an dud da c’houzañv ha krouiñ a ra ur seurt harellerezh dre ma vez un endro labour rediet-tre. »

Agnès hag Arthur a vez tamallet dezho gant ar renerezh bezañ oc’h harellaat ar sternerien. Pevar miz en deus padet an enklask ha distaolet e oa bet an tamalloù a-enep dileuridi ar sindikad. Soñj en deus Arthur : «E-pad an NAO e oa gourdrouz en ma c’heñver : un enklask evit harellerezh hag ur prosezadur evit terriñ ma c’hevrat-labour. Tri dilennad eus SUD, me en o zouez, a oa bet kengalvet evit un emgav gant ar renerezh a-benn bezañ skarzhet maez»

Kengalvet e oa bet Arthur d’an emgav-se, dre lizher erbedet : « Abaoe an afer-se em bez aon bep gwech rak al lizhiri erbedet pa z’an da zigeriñ ma bouest-lizhiri. »

Gant Arthur e vez diskouezet deomp tapadennoù-skramm gant emojioù « o tic’hoarzhin » embannet war Facebook gant div sternerez, o respont d’ur pennad er c’hazetennoù lec’hel lec’h ma oa kaoz eus taol-arnod emlazh Patrice (dilemet eo bet an emojioù-se abaoe).

« Ma ‘mije gouezet n’em bije ket asantaet ur mandad sindikad, eme Arthur keuz gantañ. Mat e oa an traoù ganin betek-hen hag abaoe ez a fall peptra.»

Da-heul an afer-se ez eus bet daou brantad tenn-kenañ war al lec’h labour ha ranket oa bet da Arthur bezañ kaset dre ambulañs d’an ospital. N’eo ket gouest da vont da labourat en-dro a-fet yec’hed-spered.

Ur gwallzarvoud-labour an hini eo o deus diskleriet ar vedisined. Heñvel-mik ouzh Patrice. Met an embregerezh ne leun ket an teuliadioù en o fezh ha nagennet e vez an traoù ganti zoken. Goude enklask ar Surentez sokial eo bet kadarnaet gwallzarvoudoù labour Arthur.

N’eo ket souezhet ar sosiologourez Maëlizig Bigi eus reaksion an embregerezh. Heuliet he doa prosezoù France Télécom goude meur a emlazh en embregerezh e fin ar bloavezhioù 2000. « Aesoc’h eo kuzhat an traoù evit talañ outo. Ar pezh zo a-bouez eo gouzout hag-eñ ez eus ul liamm gant al labour. Se zo kaoz eo ken splann ha sistemik. Hag alies ez a en-dro o mod d’ober. »

Arouezus eo respont Marc Le Coënt, d’an 21 a viz Meurzh 2025, d’ur c’hazetenner hag a labour er Journal de Vitré, diwar-benn taolioù-arnod an emlazhoù e Concentrix Gwitreg. « Betek-hen ne c’heller ket liammañ an darvoudoù-se hag al labour », en deus respontet.

E Miz Meurzh 2025 e oa aet e darempred dilennadez strollad Macron, Christine Le Nabour – goude ma oa bet sachet he evezh dezhi gant ar c’hopridi- gant an isprefeti.

Un nebeud devezhioù da c’houde he doa embannet ur poltred eus outi e Concentrix war ar rouedadoù sokial. O vousc’hoarzhin emañ e-kichen Teddy Régnier, prezidant Horizons eus kumuniezh kumunioù Gwitreg ; Marc Le Coënt, e-karg eus Concentrix Gwitreg ; Romain Plé Nemo, rener Bro-Frañs Concentrix ha Cynthia Bijot, e-karg eus ar c’hoskor e Gwitreg. Klasket hon eus mont e darempred ganto met hini ebet anezho n’en deus respontet deomp.

E-keit-se e oa bet galvet ar c’hopridi gant polis an titouroù lec’hel (bet RG). N’eo ket gwall sklaer abalamour da betra met unan eus an dud galvet en deus roet e soñj da Splann! : « Ar pezh zo pouezus d’an ajant gouzout eo ma vez degaset arc’hant d’ar Stad pe get gant ur politikerezh a-seurt-se rak koustañ a ra an ehanoù kleñved hag an dilabour. Ma tegas arc’hant e ra vann ar Stad n’en deus gwelet mann bet met ma ne ra ket e lavaro e soñj. »

Darvoud diwezhañ : evit respont d’ar reuz a zo bet abalamour d’ar poltred tennet e Concentrix eo bet pedet dilennidi ar c’hoskor e miz Even 2025 gant Christine Le Nabour ha Teddy Régnier.

En atersadenn roet gantañ er Journal de Vitré e tiskler Teddy Régnier e soñj war stad an traoù : « Tud zo n’emaint ket en o bleud gant an embregerezh, gant ar merañ, met c’hoarvez a ra e-barzh kalz a embregerezhioù. »

Toare ne vo ket cheñchet penn d’ar vazh a-raok pell.

*Cheñchet eo bet an anvioù.